Το ΥΠ.Π.Ε.Θ μετά από εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής κατόπιν σχετικής πρότασης που κατέθεσε η «Παιδαγωγική ομάδα για την προώθηση της Παιδαγωγικής Freinet στην Ελλάδα – Το Σκασιαρχείο – Πειραματικοί ψηλαφισμοί για ένα σχολείο της κοινότητας» ενέκρινε και υλοποιεί (Αρ. Πρωτ. 17446/Δ2 03-02-2017) κατά τις σχολικές χρονιές 2016-17 και 2017-18 εκπαιδευτικό πιλοτικό πρόγραμμα εφαρμογής της Παιδαγωγικής Freinet /Θεσμικής Παιδαγωγικής (ΠΦ-ΘΠ) στα δημόσια σχολεία από εθελοντές/ντριες εκπαιδευτικούς των Δημοτικών και Γυμνασίων της Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Αττικής. Η υλοποίηση του εγκεκριμένου πιλοτικού προγράμματος ανατέθηκε με Υπουργική Απόφαση (Αριθμ. 80352/Δ2, ΦΕΚ 1943/7-6-2017) στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής.
Το πρόγραμμα απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίοι επιθυμούν να εφαρμόσουν στην τάξη τους τη συνεργατική μάθηση με την παιδαγωγική Φρενέ/Θεσμική Παιδαγωγική. Συμμετέχουν 120 εκπαιδευτικοί: 30 νηπιαγωγοί – 60 εκπαιδευτικοί δημοτικής εκπαίδευσης – 30 εκπαιδευτικοί δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Η επιμόρφωση προσφέρεται από επιμορφωτική ομάδα που αποτελείται από εκπαιδευτικούς της παιδαγωγικής ομάδας «Το Σκασιαρχείο», πανεπιστημιακούς από τρία πανεπιστήμια της χώρας (Αθηνών, Πελοποννήσου και Βόλου), Γάλλους πανεπιστημιακούς από το Διεθνές Δίκτυο Freinet, και από το στελεχικό δυναμικό πολιτιστικών/ πνευματικών φορέων όπως το Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, το Νεανικό Πλάνο/Κάμερα Ζιζάνιο και το European School Radio.
Οι παραπάνω φορείς έχουν αναλάβει και την επιστημονική καθοδήγηση του προγράμματος.
Οι θεματικές της επιμόρφωσης είναι οι εξής:
- Η φιλοσοφία, το όραμα, η σχέση Παιδαγωγικής Freinet, Θεσμικής Παιδαγωγικής, Κριτικής παιδαγωγικής
- Το έργο του Freinet, του Κόρτσακ, του Φερνάν Ουρί
- Τάξη-κοινότητα. Θεσμοί στην συνεργατική τάξη κοινότητα: Ζώνες γνωστικών ικανοτήτων και συμπεριφοράς – Υπευθυνότητες/ρόλοι – Τόποι λόγου: «Τι νέα;» και Συμβούλιο τάξης
- Θέσπιση κανόνων συνεργατικής τάξης
- Εργαλεία της παιδαγωγικής Φρενέ: Ελεύθερο κείμενο – Σχολική εφημερίδα – Μικρά βιβλία – Βιβλία της τάξης – Αλληλογραφία – Βιβλιοθήκη
- Ατομικά και Συλλογικά πλάνα εργασίας. Ομαδικές ερευνητικές εργασίες. Δελτία εξατομικευμένης εργασίας-αυτοδιόρθωσης
- Σχολείο ανοικτό στη κοινότητα. Έξοδος στην κοινότητα. Περιηγούμαι, μαθαίνω, εκφράζομαι
- Εμπειρίες από σχολεία Freinet της Γαλλίας
- Μαθητικό ραδιόφωνο
- Τέχνη και παιδαγωγική
- Παιδαγωγική Freinet και ευάλωτες ομάδες
- Συνεργατική τάξη Freinet και δικαιώματα των παιδιών
- Θεατροπαιδαγωγικά Εργαστήρια – θέατρο forum – θεατρικά εργαλεία
- Οπτικοακουστική παιδεία.
Ας δούμε λίγα πράγματα γι αυτές τις τεχνικές
Το συμβούλιο ένας θεμελιώδης θεσμός
Το Συμβούλιο αποτελεί βασικό θεσμό της συνεργατικής τάξης, που κινείται προς την κατεύθυνση της αυτοδιαχείρισης. Τα παιδιά θεσπίζουν τους κανόνες τους, διαχειρίζονται τις συγκρούσεις, εξετάζουν τις προτάσεις που αφορούν τις δραστηριότητες και τις σχέσεις τους στην ομάδα και συζητούν για τα επιτεύγματα τους.
Το συμβούλιο επιτρέπει να γίνονται σεβαστοί οι κανόνες, να κοινοποιεί τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο καθένας, να μιλάει, να προτείνει, να βρίσκονται λύσεις, να βοηθούνται όσοι αντιμετωπίζουν προβλήματα……. Όλα αυτά είναι θεμιτά, αφού δεν είναι μόνο ο δάσκαλος που αποφασίζει.
Το κουτί επικοινωνίας
Είναι πολύ σημαντικό να δίνεται στα παιδιά η δυνατότητα να εκφράζονται και να γνωρίζουν ότι μπορούν να θέσουν τα αιτήματά τους τις ιδέες τους, τις απόψεις τους σε συζήτηση με τους συμμαθητές τους και να εξασκηθούν στο να επιχειρηματολογούν για να υποστηρίξουν τις θέσεις τους. Στην τάξη, λοιπόν, μπορεί να υπάρχει ένα κουτί στο οποίο κάθε μαθητής έχει το δικαίωμα να ρίξει μία πρόταση για συζήτηση στο συμβούλιο
Τι νέα;
Το «Τι Νέα;» είναι ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα που δίνεται στην τάξη προκειμένου οι μαθητές να μιλήσουν γι αυτά που τους συμβαίνουν και θεωρούν σημαντικά μέσα κι έξω από το σχολείο και προτείνεται από τον δάσκαλο στην αρχή του μαθήματος βοηθώντας έτσι στην έναρξη της διδακτικής ώρας τα παιδιά να μπουν στην διαδικασία της συζήτησης. Το «Τι Νέα;» φέρνει στη τάξη τα θέματα από τον έξω κόσμο και βοηθά στην εξοικείωση του παιδιού με το σχολείο του.
Ο απολογισμός
Στο τέλος οποιασδήποτε δραστηριότητας (συζήτηση, συμβούλιο, δημιουργική εργασία, εργασία σε ομάδες, διδακτική ώρα, τέλος της ημέρας,….) είναι καλό να γίνεται ένα κλείσιμο.
Ο «απολογισμός» πρέπει να γίνεται σε κύκλο, όπως και το «Τι νέα;», όπως και το συμβούλιο. Ο απολογισμός μπορεί πάλι να συντονιστεί από ένα μαθητή και να έχει την μορφή μιας δημιουργικής συζήτησης.
Εργασία σε ομάδες
Η συνεργασία είναι βασικός στόχος της διδασκαλίας καθώς και η καλλιέργεια των δεξιοτήτων που χρειάζονται προκειμένου να καταφέρει να συνεργαστεί κανείς με τον συμμαθητή του (ενεργητική ακρόαση, ενσυναίσθηση, επικοινωνία, αποδοχή του άλλου με την διαφορετικότητα του,…κ.τ.λ.). Η λειτουργία της τάξης ως ομάδα που αποτελείται από υποομάδες των οποίων τα μέλη συνεργάζονται προκειμένου να επιτύχουν τον στόχο διδάσκει με βιωματικό τρόπο και ασκεί τα παιδιά στις δεξιότητες επικοινωνίας.
Συντονισμός του μαθήματος από μαθητή
Σε κάποια σημεία του μαθήματος ο εκπαιδευτικός αναθέτει τον συντονισμό του σε ένα μαθητή. Η τεχνική αυτή λειτουργεί πολύ καλά στο πλαίσιο της τάξης και προκαλεί το ενδιαφέρον των παιδιών. Συντονισμός μαθήματος από μαθητή μπορεί να γίνει π.χ. σε μία άσκηση όπου ο συντονιστής γράφει στον πίνακα την λύση μιας άσκησης δίνοντας σε κάθε βήμα τον λόγο σε κάποιο συμμαθητή του. Είναι σημαντικό το ότι με τον τρόπο αυτό εντάσσονται στην μαθησιακή διαδικασία και οι αδύνατοι μαθητές και βοηθιούνται να ξεπεράσουν τους φόβους τους. Επίσης, βοηθά τον δάσκαλο να βγει από την αυθεντία του και να μετατρέψει το μάθημα σε ένα είδος συλλογικής διαδικασίας.
Περισσότερες πληροφορίες για το πιλοτικό πρόγραμμα μπορεί να βρει κανείς στην ανοιχτή ιστοσελίδα http://pilotikofreinet.weebly.com/.
Είναι φανερό ότι πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να ξεφύγουμε από τις καταστάσεις του κοινωνικού και εκπαιδευτικού μας συστήματος που μετατρέπουν το παιδί σε ένα παθητικό θεατή και υπάκουο ον που θλίβεται από την μοναξιά του μέσα σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον. Είναι λοιπόν ανάγκη να δουλέψουμε συνεργατικά , εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές και να συνδιαμορφώσουμε μια διαφορετική κουλτούρα για ένα σχολείο με κοινοτικές και ανθρωπιστικές αξίες, για ένα σχολείο που προετοιμάζει ελεύθερους και δημοκρατικούς πολίτες, αλλά και ευτυχισμένους ανθρώπους.
